Zastanawiacie się może, kim jest psychoterapeuta? Jak już wspominałam, przygotowanie do zawodu psychoterapeuty zaczyna się od ukończenia studiów magisterskich (np. psychologia, socjologia, filozofia, pedagogika) lub medycznych. Następnym krokiem jest wybranie szkoły w jednym z towarzystw psychoterapeutycznych i podjęcie minimum czteroletniego szkolenia, w ramach którego konieczne jest odbycie terapii własnej (minimum 100 godzin), superwizji (minimum 150 godzin), stażu klinicznego (minimum 360 godzin) oraz praktyki psychoterapeutycznej pod ścisłą superwizją. Oprócz tego odbywają się zajęcia teoretyczne, poświęcone zdobywaniu umiejętności i metod terapeutycznych (minimum 590 godzin). Standard szkół ustanowiony jest przez Polską Radę Psychoterapii, jednak ilość godzin w poszczególnych placówkach może być większa, co wiąże się z kosztami edukacji. Jaką szkołę wybrać, aby nie przepłacać, a jednocześnie być zadowolonym?

Warto zwrócić uwagę na koszty poniesione z tytułu podjęcia szkoły – czy czesne obejmują terapię własną i w jakiej ilości godzin, czy obejmują praktykę, staż oraz superwizję. Najważniejszy jednak wydaje sie być nurt teoretyczny danej placówki. Decyduje on nie tylko o rodzaju wiedzy i umiejętności, jakie będą zdobywane przez cztery lata szkoły, ale przede wszystkim doborze klientów/pacjentów oraz sposobie pracy. Już przed wyborem szkoły ważne jest poznanie swoich predyspozycji, swojej filozofii pomagania, preferencji teoretycznych, aby rozwój był skuteczniejszy, a oddziaływanie terapeutyczne było bardziej naturalne.

Aktualnie wyróżnia się cztery główne nurty pracy psychoterapeutycznej: psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, humanistyczno-egzystencjalny oraz systemowy.  Wśród oferty szkół psychoterapeutycznych coraz więcej powstaje tak zwanych szkół „eklektycznych” czy też „integratywnych”. Pod tymi pojęciami rozumie się, że teoria przekazywana w szkole jest zaczerpnięta z różnych nurtów. Współcześnie wydaje się być to atrakcyjna droga, bo można poznać każde podejście i zdecydować, która metoda jest skuteczniejsza. Takie rozumienie nie jest głupie ani złe, dopóki wiedza i umiejętności przekazywane są na poziomie pogłębionym, z zachowaniem obiektywnej postawy prowadzącego, ale też spójnie i zrozumiale. Czym zatem charakteryzują się główne nurty psychoterapii? Na co zwracać uwagę przy wyborze szkoły, ale także przy wyborze terapeuty?

Aktualnie założeniem każdej terapii jest traktowanie klienta podmiotowo, holistycznie i globalnie. Są to głównie założenia terapii humanistyczno-egzystencjalnej. Praca opiera się na poznaniu człowieka tu i teraz, ale również rozpoznanie jego zamiarów co do przyszłości. Ma to znaczenie, ponieważ celem terapii jest możliwość doświadczania emocjonalnego życia oraz uzyskanie uważniejszej refleksji nad dokonywanymi wyborami. Z założenia wolne wybory klienta mają pozytywnie wzmocnić jego sferę cielesną, psychiczną, emocjonalną i duchową. Każdy psychoterapeuta pracujący w tym nurcie musi okazywać absolutną akceptację dla klienta, umieć pracować z jego wartościami i potrzebami. Pacjenci wybierający ten sposób pracy terapeutycznej powinni wiedzieć, że terapeuci humanistyczno-egzystencjalni zajmują się nie tylko zaburzeniami psychicznymi, ale także są wsparciem w trudnych sytuacjach życiowych, pozwalają lepiej i świadomiej doświadczać siebie – swoich emocji, potrzeb, wyborów oraz wartości.

Podejście systemowe zakłada, że źródłem problemów klienta jest środowisko, w jakim żyje. Najczęściej są to nieprawidłowe relacje rodzinne. Zadaniem terapii wówczas jest pomoc nie tylko osobie, która zgłosiła się na terapię, ale całemu dysfunkcyjnemu systemowi. Terapeuta wybierający taki nurt szkoły zdecydowany jest na dyrektywną pracę w parze terapeutycznej. Chce pomagać całym grupom ludzi dotkniętych zgłaszanym problemem. Taki rodzaj pomocy skierowany jest najczęściej do dzieci i nastolatków mających problemy przystosowawcze, ale również stosowany jest w terapii par i rodzin.

Model terapeutyczny znany z filmów, w których pacjent leży na kozetce, a terapeuta zza głowy stonowanym głosem zadaje pytania, kojarzony jest z podejściem psychoanalitycznym. W dzisiejszych czasach jednak „kozetka” jest już rzadkością. Model psychodynamiczny jest to terapia długoterminowa. Pomoc, jaką oferuje psychoterapeuta, psychodynamiczny koncentruje się na diagnozowaniu konfliktów, które przeżywa pacjent wewnątrz siebie, na rozpoznawaniu i nazywaniu mechanizmów obronnych, dzięki którym osoba broni się przed przeżywaniem trudnych emocji. Uświadomienie sobie tych mechanizmów oraz traum pozwala na lepsze zrozumienie swojego funkcjonowania i jest pierwszym krokiem do zmiany siebie i wyjścia poza dezadaptacyjne schematy funkcjonowania. Problem stanowi też podjęcie terapii na koszt NFZ, który nie refunduje terapii długoterminowych. Niemal każde zaburzenia psychiczne poddają się terapii psychodynamicznej, a w szczególności takie jak fobie, nerwice, objawy psychosomatyczne.

Ostatnim modelem, który zamierzam przedstawić, jest nurt poznawczo-behawioralny. Teorie uczenia się, z jakich wywodzi się to podejście, wyjaśniają zachowania, nawyki i schematy poznawcze ludzi. Na tych też strukturach polega praca terapeutyczna, której ciężar w dużej mierze przerzucony jest na pacjenta. Charakterystyczne są „zadania domowe”, które trzeba wykonywać poza gabinetem terapeutycznym. Terapeuci są dyrektywni, znający ogrom technik terapeutycznych, ale równocześnie wnikliwie analizujący każde zachowanie. Pacjenci decydujący się na terapię poznawczo-behawioralną nastawieni są na szybką zmianę pod warunkiem spełniania zaleceń terapeuty. Dzięki takiej terapii pacjent jest w stanie nauczyć się korzystać z metod, które będzie w stanie wykorzystywać sam po ukończonej terapii. Zaburzenia, w których leczeniu specjalizuje sie psychoterapia poznawczo-behawioralna, dotyczą zaburzeń zachowania (kompulsje, przemoc, różnego rodzaju uzależnienia) oraz zaburzeń funkcji poznawczych (trudności z pamięcią, myśleniem, uważnością czy nauką).

O tym, czym zajmuje się taki terapeuta i jak nim zostać już w kolejnym wpisie za tydzień.

mgr Anna Worobiej